"In comensa esset li parol"

Li famos unesim frase del Evangelium de Johannes cela un profund sense, anc si noi comprende it litteralmen. Nam solmen per su capabilitб expresser per paroles su intern traviventies, su observationes e sentimentes, su perceptiones e desiras e communicar les, evenit li metamorfose del hom ex un animale, solmen li linguistic talent corona li hom quam li dуmino del creaturas. Sin parol ne vell exister un clar notion, sin notion null pensation, sin lingue null alt spiritual vive. Nam li singul notiones, per li medie de queles li hom pensa, es strictissim ligat con cert paroles, un real, ver pensada sin paroles ne es possibil. Concedet que mani vrevi pensation, mani actiones de vole eveni instinctiv o intuitiv, un plu alt spiritual vive, quel eleva se super obscur fluctuationes de pur instinctes e perceptiones a plen claritб e libertб del conceptiv pensacda, es e va esser connectet a linguistic capacitб. Omni spiritual valores li hom debi finalmen a su talent de articulat parlation. Novбlis dн unquande in su aforismes: ДLi grammatica es li dynamica del spiritual dominia. Un parol de command move armйes, li parol ВlibertбС nationes.У Quande li poet e li pensator vaga liber ad in li immens dominia de pensas, lor ales es li parol. Li parlant hom victe li circumant natura per li parol e quam creator forma per li parol su propri, subjectiv munde, in contraritб e quam contrast al sensualmen perceptibil fenomenes: li munde del spнritu Ц de su spнritu. On ha dit, que li hom es un hybrid inter deo e animle, e yo vole dir que li paroles es li scalunes de ti scaliere celesti, along quel il prova grimpar super lu pur animalic ad in li luce del sprirtualitб. De to secue anc, que li lingue dб nos li fundament e li unesim base de omni cultura.

(Gьntert.)

Li mult lingues de Europa

Li lingual situation in li hodial Europa es paradoxal.

Li material civilisation, li scientie, e mem li arte unifнca se plu e plu. Li cultivat europano senti se quasi in hem in omni landes queles have europan civilisation, it es, plu e plu, in li tot munde. Hodie presc omni states guerrea per li sam armes. Sin cessa li medies de intercommunication ameliora se, e in consecuentie de to li terra sembla diminuer se. Un Parisano es nu plu proxim a un angleso o a un germano quam il esset ante cent annus a un paisano frances.

Li civilisation tende vers unitб.

It existe solmen un scientie, a quel li erudites de omni nationes contribue, partъ on studia li sam problemas per li sam procedes, per li sam instrumentes. Li laboratorias de America e Japan labora pri li sam questiones quam tis de Europa. Li observatorias del tot munde prepara un carte de ciel, in quel illi execute chascun un part. Un modern erudito es, si il vole o ne, li collaborator de omnes, qui in li tot munde cultiva li sam scientie. Ite existe, por chascun specialitб scientific, un micri communitй de erudites, qui, amнcos o rivales, conosse unaltru, secue li activitб de unaltru e reacte un a li altri.

Li scientie, quel es un, dуmina un technica, quel anc es un. Chascun decovrition scientific changes li procedes de fabrication e li conditiones de production. E omni nov procede de fabrication es rapidmen conosset in li tot munde.

Li afferes commercial es international. Li industries de un branche conclude cartelles trans li frontieras. Li bancs del tot munde es alliat per comun operationes.

Li ovreros ha sentit, que, in regard a lor patrones, illi have identic interesses. Li formul ДLaboreros de omni landes, unia vosУ ha evocat ecу in li classes de ovreros de omni landes.

Li rel-vias, li naves, queles fa possibil li relationes inter li homes, deve devenir simil, caus necessitб. Li postal servicie ha esset fortiat unificar se por conformar se secun li principies del union postal universal.

Li vestes deveni partъ li sam. Li guerre ne ha impedit li feminin modes subir in li tot munde occidental presc li sam changes in li sam tйmpore.

Omnicos va uniformisar se.

Durant omni to li lingues, queles servi quam organes por li civilisation, es tre divers, illi deveni constantmen plu mult. Li conossenties del german, angles, hispan, frances e italian ne suffice plu a tis queles vole secuer li currentie del tot civilisation modern.

Chascun nation, quamcunc micri it es, vole haver su propri lingue de civilisation. Presc chascun nation de Europa ha obtenet autonomie de nu li conossentie de duant lingues ne suffice por secuer li civilisation de sol Europa.

Por experir li obstacules quel resulta de to, suffice transpassar un lingual frontiera. Por tis, doctos o practicos, qui deve secuer li currentie del labor fat in li munde, li diversitб del lingues del civilisation complнca li labor in un maniere нntolerabil. Li aprension de un scientie o technica deveni per chascun die plu laborosi, e li necessitб aprender divers lingues e sempre plu divers, adjunte un cargo, quel ne cessa far se plu e plu pesant.

In li sam gradu quam li civilisation deveni plu uniform, li lingues have a expresser li sam coses per materialmen different, ma parallel procedes. Li notiones ne varia con li paroles, queles expresse les. Li lingues de Europa per to quo illi expresse, tende a devenir li fidel calcationes de unaltru.

On save quel desfacilitбs incontra un congress international pro li diversitб del lingues, ne solmen si it acte se pri un congress de homes con mediocri education, queles ne conosse foren lingues, ma anc li congresses de homes alt educat, nam quam rarmen illi ha havet tйmpore aprender parlar fluentmen un foren lingue! Li congresses de un partie, quam li socialistic, quel confesse internaitonalism, es fat tre desfacil per li necessitб traducter omnicos in adminim du lingues, e li deldgates del micri landes deve esser electet solmen inter tal homes, queles bon conosse un de ti lingues queles es usat in li congress. E it es нnevitabil haver un comun lingue por far possibil un ver discusssion. Por ti scop on besona un lingue, quel es facilmen aprensibil e applicabil e neutral. Solmen un lingue artificial responde a ti conditiones.

Li practic necessitб haver un lingue international es evident. E proque un tal lingue es possibil, it deve esser introductet tam bentost quam possibil.

(Secum A. Meillet, professor de ДCollиge de France.У)